کمتر از یک هفته به راهپیمایی اربعین باقی مانده است؛ بزرگترین تجمع شیعیان جهان که همه ساله با حضور زائرانی از سراسر جهان در عراق برگزار می‌شود. مراسم روز اربعین، چهلم کشته شدن امام سوم شیعیان، چند سالی است که با حضور پررنگ زائران ایرانی و حمایت‌های تمام و کمال حکومت ایران برپا می‌شود. 

مراسم امسال در سایه ناآرامی‌های خیابانی و اعتراض‌های ضد دولتی در بغداد و سایر شهرهای عراق برگزار می‌شود.

دولت امسال چهار پایانه مرزی را به روی زائران گشوده است. مرزهای خسروی، مهران، چذابه و شلمچه همگی در روزهای اخیر شاهد ازدحام جمعیت و کندی تردد آن‌ها به آن سوی مرز بوده‌اند.

جمعیتی که با اتوبوس، اتومبیل و یا قطار و پای پیاده خود را به مرز رسانده‌اند تا برای شرکت در پیاده روی اربعین شرکت کنند.

آمارهای دولتی امسال حکایت از رکوردی تازه در شمار زائران ایرانی دارد. به گفته مقام‌های ایران بیش از سه میلیون نفر برای سفر به کربلا و حضور در پیاده روی اربعین نام‌نویسی کرده‌اند.

بدون شک برای خیلی از شرکت کنندگان در این مراسم، زیارت کربلا و اعتقادات مذهبی انگیزه اصلی این سفر است، اما به گمان ناظران برای حکومت ایران نمایش قدرتی بزرگ در منطقه و خاورمیانه است.

با این که سابقه شرکت ایران در این مراسم به کمتر از یک دهه می‌رسد، اما راهپیمایی اربعین برای حکومت ایران از اهمیتی ویژه برخوردار است. 

دولت با وجود بحران کمرشکن اقتصادی، فشار ناشی از تحریم‌ها و افت چشمگیر فروش نفت و درآمدهای نفتی، امسال هم برای برگزاری هر چه با شکوه‌تر این راهپیمایی تدارکات گسترده و پرهزینه‌ای دیده است.

حکومت ایران نزدیک به یک دهه است که با اختصاص بودجه‌ای هنگفت و تدابیر گسترده راهپیمایی اربعین را سازماندهی می‌کند.

از هزینه‌های امنیتی، بهداشتی و تدارکاتی گرفته تا حمل و نقل و اسکان و خدمات پشتیبانی.

صحبت از تامین رایگان دارو، غذا، نوشیدنی و آب، پتو، اتوبوس، امکانات حمل و اسکان و سایر خدمات لازم برای حدود سه میلیون شرکت کننده در این مراسم است که چند روز به طول می‌انجامد.

به گفته مقام‌های ایران حدود سی میلیون پرس غذا برای شرکت کنندگان در این راهپیمایی از سوی ایران در سه وعده صبح، ظهر و شب پخته می‌شود.

هزاران دستگاه اتوبوس از ایران راهی مرزها شده و از آنجا به عراق رفته‌اند تا این جمعیت را جابه‌جا کنند. ۱۱۰۰ دستگاه آمبولانس برای ارائه خدمات درمانی و اورژانسی به زائران اربعین در مرزها مستقر شده و فهرست خدمات و تدارکات دولتی و حکومتی برای تسهیل این سفر بلند بالاست.

برای ساماندهی این مراسم نهادهای حکومتی، دولتی و شبه دولتی متعددی از جمله شهرداری‌ها، وزارت بهداشت، وزارت کشور، وزارت راه و ترابری، بنیاد مستضعفان، کمیته امداد، آستان قدس رضوی و چندین نهاد دیگر بسیج می‌شوند.

مراسم اربعین چند سالی است که ستادی ویژه دارد و در برپایی آن مسئولان تمامی استان‌ها و شهرستان‌ها مشارکت می‌کنند.

مراسم اربعین هزینه‌ای هنگفت روی دست دولت می‌گذارد.

بعضی کارشناسان مخارج برگزاری این راهپیمایی را تا چند میلیارد دلار در سال برآورد می‌کنند. در حالی که تحریم‌های اقتصادی علیه ایران و سقوط ارزش ریال، این سفر را برای زائران ایرانی هم به سفری پرهزینه تبدیل کرده است.

اما علاوه بر هزینه‌های مالی هنگفت، راهپیمایی اربعین با نگرانی‌های امنیتی و خطر جانی برای زائران ایرانی همراه بوده و همین موضوع ضرورت برپایی آن را در شرایط پرتنش حاکم بر منطقه زیر سوال برده است. این که حکومت ایران از برپایی، ساماندهی و دامن زدن به این مراسم دنبال چیست و سود و زیان آن برای حکومت چیست؟

برای ایران، بزرگترین قدرت شیعه در خاورمیانه، راهپیمایی کربلا حالا به مانوری سیاسی تبدیل شده است. رهبر ایران این راهپیمایی را حرکتی میلیونی خوانده و آن را ضامن بقای کشور می‌داند.

قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران هم آن را نشانه‌ای از قدرت و تظاهر مذهبی شیعی ۲۰ میلیونی خوانده است.

در حالی که مراسم امسال هم‌زمان با ناآرامی‌ها و اعتراض‌های ضد دولتی در این کشور و شعارهایی تند علیه حکومت ایران، برگزار شده است.

امسال با وجود نگرانی‌های امنیتی محسوس برای زائران، مقام‌های ایران ازهفته‌ها پیش، یک‌صدا بر ضرورت برگزاری این راهپیمایی، عادی بودن اوضاع در عراق و امنیت زائران تاکید داشتند. 

بعضی، از جمله یحیی رحیم‌صفوی، مشاور عالی رهبر ایران، حتی هدف از اعتراض‌های عراق را تاثیرگذاری بر مراسم اربعین خواندند.

او گفته بود: «اگر از آسمان تیر و سنگ هم ببارد، باز هم نباید خللی در برگزاری راه‌پیمایی اربعین ایجاد شود».

سید حسین نقوی حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم به تازگی گفته است: ‌«راهپیمایی اربعین امسال چون سال‌های گذشته با عزت، عظمت و در کمال امنیت برگزار می‌شود».

همزمان عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هم با اشاره به اینکه تحولات عراق یک مسئله داخلی است، گفته است: «این اتفاقات تاثیر ویژه‌ای بر راهپیمایی اربعین حسینی نخواهد داشت».

حکومت ایران به نظر عزمش را جزم کرده تا این راهپیمایی را امسال هرچه بزرگتر و پر تعدادتر برگزار کند.

مقام‌های ایران، امسال مجوز سفر بدون ویزای زائران ایرانی را به عراق گرفتند. 

در حالی که همه ساله زائران ایرانی موظف به اخذ روادید عراق بودند. سال گذشته زائران ایرانی دست کم ۴۰ دلار برای اخذ ویزا هزینه کردند اما امسال در پی توافق میان ایران و عراق شرکت کنندگان در راهپیمایی اربعین، بدون روادید و به طور رایگان عازم کربلا شدند.

اقدامی که بی شک در رشد تعداد متقاضیان شرکت در این راهپیمایی بی تاثیر نبوده است.

به گفته رئیس سازمان حج و زیارت، استقبال مردم از سفر به «‌عتبات عالیات در اربعین» امسال جهش فوق‌العاده‌ای داشته است.

علی‌رضا رشیدیان گفته است: «در مراسم اربعین سال گذشته حدود ۲ میلیون نفر در سامانه سماح ثبت‌نام کردند…اما امسال تاکنون بالغ بر ۳ میلیون و ۵۴ هزار و ۷۴۶ نفر در سامانه ثبت نام کرده‌اند».

بیش از سه میلیون نفر در حالی راهی کربلا شدند که در آن سوی مرز، با مشکلاتی از جمله کمبود وسایل حمل و نقل در خاک عراق، کمبود آب آشامیدنی و یخ مواجه شدند. بعضی سفر را نیمه تمام گذاشته و به ایران بازگشتند.

گزارش‌ها حاکی از آن است که بعضی زائران ایرانی قادر به کرایه ماشین یا اتوبوس برای رساندن خود به نجف و کربلا نیستند. 

در هشت سال گذشته و بعد از خروج نیروهای آمریکایی از عراق، تعداد کسانی که از ایران در مراسم اربعین و راهپیمایی کربلا تا نجف شرکت می‌کنند سیر سعودی داشته و تقریبا ۷۵ برابر شده است. یعنی از ۴۰ هزار نفر در سال ۸۹، به حدود سه میلیون نفر در سال جاری رسیده است.

حضور میلیونی زائران ایرانی، برای حکومت ایران، مانور قدرتی بزرگ پیش روی رقبای منطقه‌ای و حتی آمریکا و اسراییل است. آن‌هم در روزهایی که خاورمیانه به انبار باروتی بدل شده که هر لحظه امکان شعله ور شدن دارد.